Khi đến thăm những ngôi nhà trẻ thơ phụ huynh thường nhìn thấy hình ảnh một em bé dùng dao để cắt rau củ (dĩ nhiên là dao và nguyên liệu thật). Các phụ huynh thường thấy bất an vì chẳng may con cắt trúng tay thì làm sao?
Nhưng có một điều mà mọi người không biết đó là để cắt được rau củ xịn xò như vậy thì các em bé đã phải mất rất nhiều thời gian làm việc để có thể sử dụng một con dao thành thạo.
Đầu tiên là giới thiệu dao cắt hình lượn sóng, tiến trình đầu tiên mà bạn có thể bắt đầu cho trẻ mới biết đi học cách cắt thực phẩm là dùng dao lượn sóng. Những chiếc dao lượn sóng này được tạo ra để cắt tạo hình các loại củ quả nhưng lại là một sự lựa chọn hoàn hảo cho trẻ mới biết đi tập dùng dao. Như bạn có thể thấy từ hình ảnh, dao có một tay cầm lớn đẹp mắt giúp bé dễ dàng cầm nắm bằng một hoặc hai tay (nên bắt đầu bằng cách dạy bé cầm dao bằng hai tay để điều khiển sẽ tốt hơn).
Một lý do khác để lựa chọn dao lượn sóng giới thiệu cho bé đầu tiên là vì lưỡi của loại dao này không quá bén như các loại dao phẳng, phù hợp cho giai đoạn làm quen với việc cắt của bé. Nó thật sự là một con dao an toàn. Nhưng một điều quan trọng là dù dao lượn sóng có an toàn như thế nào đi nữa thì thì việc giám sát lúc trẻ sử dụng luôn là điều bắt buộc. Làm thế nào để dạy cho con cách cắt thức ăn của con?
Trẻ biết đi chập chững tầm 15 tháng hoàn toàn có thể dùng dao (dưới sự giám sát của ba mẹ) để cắt các loại trái cây mềm và chúng ta không thể nào mong chờ vào kích thước hoàn hảo về sản phẩm cắt của trẻ ở giai đoạn này. Và chúng ta có thể hướng dẫn con tập cắt theo những bước sau:
1. Bước đầu tiên mình dạy bé cách cắt trái cây bằng cách nhìn mình làm mẫu trước. Mình nói với bé, “Con xem mẹ làm nè” và cắt một quả chuối trước mặt bé bằng hai tay trên con dao lượn sóng.
2. Tiếp theo, mình lại nói “xem mẹ làm nè” nhưng lần này mình đặt con dao vào tay bé và hướng dẫn bé cầm dao cắt. Bé đang cắt chuối, nhưng mình đang điều khiển tay bé chỉ để cho bé thấy cảm giác chuyển động của dao. Đó là bài học đầu tiên.
3. Lần sau khi mình mang học cụ (dao, thớt, nguyên liệu) ra, mình nhanh chóng chỉ cho bé một lần nữa và sau đó hướng dẫn bé qua một hoặc hai vết cắt bằng tay trước khi để bé tự mình thử. Nói với bé “con cầm bằng hai tay” để giúp bé kiểm soát mặc dù phần lớn các bé thường bỏ một tay ngay sau đó (chắc do quan sát người lớn thường ngày). Giờ thì bé đang cố gắng tự mình cắt chuối với nụ cười thật tươi trên môi.Vài lần đầu tiên tự cắt không tuyệt vời chút nào, đôi khi bé cắt thức ăn thành những lát cực nhỏ hoặc siêu bự, nhưng chúng ta cứ để bé làm theo ý mình và bé nào cũng thích ăn rau củ mà mình tự cắt. Dần dần bé sẽ tự kiểm soát được nhiều hơn và chủ động việc cắt theo kích thước mà bé mong muốn hoặc cắt đúng theo kích thước mẫu.
Sau một thời gian gắn bó với dao lượn sóng cho tới khi bé thành thạo, chúng ta sẽ đổi một con dao khác có hình dáng gần giống với dao thật nhưng an toàn hơn. Đó có thể là một con dao bằng nhựa hoặc có chất liệu tương tự. Nếu một em bé trải qua quá trình phát triển phù hợp và có sự giám sát thì bé có thể sẵn sàng dùng thành thạo một con dao thật vào khoảng 2-3 tuổi. Trẻ mới biết đi có khả năng làm được nhiều việc hơn chúng ta vẫn nghĩ và việc của chúng ta là tạo cơ hội cho trẻ được làm việc.
Mota lược dịch từ Montessorimethod.
